ریشه عبارت رایانش ابری کاملاً مشخص نیست. دلیل استفاده از استعاره "ابر" را اینگونه می‌توان توضیح داد که در رایانش ابری کاربرها شبکه‌ای به شکل ابر را تشکیل می‌دهند اما از آنچه درون ابر اتفاق می‌افتد اطلاعی ندارند و لازم هم نیست که اطلاعی داشته باشند زیرا تنها به اندازه نیاز خود از خدمات موردنظرشان استفاده می‌کنند. از سال 2006 که آمازون elastic computer cloud را معرفی و عرضه کرد، محبوبیت این مدل افزایش یافته است. هدف از رایانش ابری این است که کاربران بتوانند از مزایای تمام فناوری‌های موردنظرشان استفاده کنند بدون اینکه دانش یا مهارت کاملی درباره هر یک از آنها داشته باشند. رایانش ابری هزینه‌های استفاده از خدمات رایانه‌ای را کاهش می‌دهد و به کسب‌وکارها کمک می‌کند به جای اینکه همیشه دغدغه غلبه بر موانع IT را داشته باشند، به دیگر فعالیت‌های خود بپردازند.
مهم‌ترین فرصت تکنولوژیک رایانش ابری، مجازی‌سازی است. نرم‌افزار مجازی‌سازی یک وسیله رایانش فیزیکی را به چند وسیله "مجازی" تبدیل می‌کند که می‌توان از هر یک از آنها برای انجام امور رایانه‌ای استفاده کرد. مجازی‌سازی چابکی لازم برای انجام فعالیت‌های IT را افزایش می‌دهد و به دلیل افزایش استفاده از زیرساخت‌ها، هزینه این استفاده را کاهش می‌دهد. همچنین از آنجا که در این روش از اتوماسیون استفاده می‌شود، احتمال خطاهای انسانی تقریباً به صفر می‌رسد.
چرا رایانش ابری؟
ویژگی‌های رایانش ابری باعث شده که این مدل از جذابیت بالایی برای کسب‌وکارها برخوردار باشد. در ادامه به تعدادی از این ویژگی‌ها اشاره شده است:
- چابکی: یارانش ابری توانایی کاربر برای تأمین مجدد منابع زیرساختی تکنولوژیک را بهبود می‌بخشد.
- هزینه: از آنجا که زیرساخت‌ها توسط یک طرف سوم تأمین می‌شوند و نیازی نیست کاربر برای یک یا چند بار استفاده آنها را خریداری کند، در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود.
- دسترسی وسیع: به کاربران اجازه می‌دهد که بدون در نظر گرفتن اینکه از چه ابزاری استفاده می‌کنند (مثلاً موبایل، کامپیوتر شخصی و ...) و در چه مکانی قرار دارند، به سیستم‌ها دسترسی داشته باشند.
- حفظ و نگهداری: نگهداری اپلیکیشن‌های رایانش ابری آسان است زیرا نیازی نیست که روی کامپیوتر هر کاربر نصب شوند.
- بهره‌وری: با استفاده از رایانش ابری بهره‌وری افزایش می‌یابد زیرا چند کاربر می‌توانند همزمان روی یک سری از داده‌ها کار کنند و لازم نیست که صبر کنند تا کار یک کاربر تمام شود و نفر بعدی کارش را شروع کند.
- امنیت: امنیت رایانش ابری بهتر از سیستم‌های سنتی است زیرا تأمین‌کنندگان به دلیل توانایی مالی بالاتر نسبت به کاربران بهتر می‌توانند هزینه‌های مالی امور امنیتی را تقبل کنند.
مدل‌های خدمات رایانش ابری
تأمین‌کنندگان رایانش ابری خدمات خود را بر اساس سه مدل اصلی ارائه می‌دهند. این سه مدل عبارتند از: زیرساخت به عنوان سرویس (IaaS)، پلتفرم به عنوان سرویس (PaaS)، و نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS).
زیرساخت به عنوان سرویس
در مدل IaaS، تأمین‌کننده زیرساخت‌های فیزیکی و مجازی موردنیاز را برای کاربران تأمین می‌کند. ابرهای IaaS معمولاٌ منابع دیگری مانند کتابخانه دیسک ایمیج مجازی، بلاک خام، فایل یا انبار اشیا (ذخیره داده‌ها به صورت اشیا)، فایروال، متعادل‌کننده‌های بار، آدرس‌های IP، LAN مجازی (VLAN) و بسته‌های نرم‌افزاری را نیز فراهم می‌کند.
کاربران ابر تصاویر سیستم عامل و نرم‌افزار اپلیکیشن‌های آنها را روی زیرساخت ابر نصب می‌کنند. هزینه‌ای که کاربر باید پرداخت کند بر مبنای میزان منابع اختصاص یافته و مصرف‌شده محاسبه می‌گردد.
پلتفرم به عنوان سرویس
در مدل‌های PaaS، تأمین‌کنندگان ابر یک پلتفرم رایانشی فراهم می‌کنند که معمولاً شامل سیستم عامل، پایگاه داده و سرور وب می‌شود. توسعه‌دهندگان اپلیکیشن می‌توانند راه‌حل‌های نرم‌افزاری خود را در یک پلتفرم ابری اجرا کنند بدون آنکه لازم باشد هزینه و پیچیدگی‌های خرید و مدیریت لایه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را به خود تحمیل کنند. برخی از پلتفرم‌ها مانند مایکروسافت آزورا و گوگل اپ انجین هماهنگ‌سازی منابع با اپلیکیشن مورد تقاضا را به صورت اتوماتیک انجام می‌دهند تا لازم نباشد که کاربر تخصیص منابع را به صورت دستی انجام دهد.
برخی از انواع PaaS عبارتند از iPaaS (یکپارچه‌سازی پلتفرم به عنوان سرویس) و dPaaS (داده در پلتفرم به عنوان سرویس).
نرم‌افزار به عنوان سرویس
در مدل SaaS، کاربران به نرم‌افزار اپلیکیشن و پایگاه‌های داده دسترسی دارند. تأمین‌کنندگان ابر، مدیریت زیرساخت و پلتفرم‌های اجرایی اپلیکیشن‌ها را انجام می‌دهند. به SaaS، "نرم‌افزار به اندازه تقاضا" نیز گفته می‌شود و قیمت آن بر اساس هزینه اشتراک یا میزان استفاده در هر بار محاسبه می‌گردد.
در این مدل، تأمین‌کنندگان ابر نرم‌افزار اپلیکیشن را در ابر نصب می‌کنند و کاربران ابر به آن دسترسی پیدا می‌کنند. هزینه‌های نگهداری و حفظ در این مدل تقریباً به طور کامل برای کاربر حذف می‌شود زیرا هزینه‌های نگهداری سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برون‌سپاری می‌شود و تأمین‌کننده آنها را به عهده می‌گیرد. همچنین به‌روزرسانی توسط تأمین‌کننده انجام می‌شود بدون آنکه لازم باشد کاربر نرم‌افزارهای جدیدی نصب کند.
تالیف در واحد تحقیق و توسعه آرمانت