یک مدرسه ی هوشمند از 4 مولفه تشکیل شده است :
منابع انسانی یکی از مولفه های مهم یک مدرسه هوشمند است که آن را می تواند به چهار گروه تقسیم بندی کرد:
1) معلم ها
2) دانش آموزان
3) اولیا
4) کادر آموزشی مدرسه (مدیریت، معاونت و ...)
محتوای آموزشی، به محتویات دیجیتالی گفته می شود که برای درک بهتر یک موضوع علمی ودرسی توسط نرم افزارهای مختلف تولید شده است. معمولا نحوه نمایش این محتوا به صورت عکس ، انیمیشن ، صدا ، فیلم ، متن و...می باشد. از آنجایی که این داده ها در بازه های زمانی مختلف برای همه قابل استفاده است معمولا این داده ها از یک سرور مرکزی در اختیار دانش آموزان و معلم ها قرار می گیرد.
حال که کمی با مفاهیم مدرسه هوشمند آشنا شدیم وقت آن رسیده که به مهمترین مولفه آن یعنی نرم افزار مدرسه بپردازیم.
نرم افزار مدرسه هوشمند
نرم افزار مدرسه اصلی ترین و مهمترین مولفه یک مدرسه هوشمند به شمار می رود. این مولفه رابط اصلی بین سه مولفه دیگر (یعنی سخت افزار ، منابع انسانی ، محتوای آموزشی ) می باشد. به طور کلی نرم افزار مدرسه مناسب ، نرم افزاری است که همه مولفه های مدرسه را در در زیر یک چتر واحد پوشش دهد. همچنین یک نرم افزار مدرسه مناسب باید روندهای مختلفی را که یک مدرسه در طول یک سال تحصیلی با آن روبرو می شود را به خوبی پوشش دهد و امکانات مناسبی برای هر یک ارائه دهد.
در ادامه مهمترین روندهایی که یک مدرسه با آن روبرو میشود را برمی شمریم و برای هریک نکاتی را که یک نرم افزار مدرسه مناسب می تواند پوشش دهد، اشاره می کنیم.
ثبت نام اولیه دانش آموزان
این روند اولین و یکی از مهمترین روندهای موجود در یک مدرسه است. موارد زیر، امکاناتی است که به مدرسه در اداره این روند کمک شایانی خواهد کرد:
• ثبت نام دانش آموز و تکمیل اطلاعات از طریق اینترنت
• انتقال اطلاعات دانش آموزان از/به نرم افزار های اصلی اداره آموزش و پرورش
• انتقال اطلاعات دانش آموزان از/به طریق فایل اکسل
• انتقال دانش آموزان از یک سال تحصیلی به سال دیگر
• ثبت اطلاعات دانش آموزان به صورت گروهی برای ساده تر شدن ثبت نام های انبوه
• داشتن اطلاعات از قبل تعریف شده مانند لیست درس ها ، پایه های تحصیلی ، کلاس ها ، شعبه ها ، معلم ها و ...
• پیش بینی رویدادهایی که ممکن است در طول سال اتفاق بیافتد مانند انتقال یک دانش آموز از یک کلاس به کلاس دیگر
• ارتباط مدارس با یکدیگر، به عنوان مثال اگر دانش آموزی از مدرسه ای به مدرسه دیگر انتقال پیدا کند بتوان اطلاعات او را به مدرسه جدید انتقال داد. به عبارت دیگر امکان ورود کامل اطلاعات ویا خروج کامل اطلاعات در هر بخش وجود داشته باشد.
آموزش
آموزش مهمترین روندی است که در یک مدرسه در حال اجراست. ابزارهایی که یک نرم افزار می تواند به منظور سهولت در این روند در اختیار کادر مدرسه قرار بدهد بسیار وسیع و متفاوت است. مهمترین مسئله در اینجا جلوگیری از انجام کارهای تکراری به کمک نرم افزار است. به عنوان مثال می توان به امکانات زیر اشاره کرد:
• مدیریت آزمون های مدرسه (آزمون های کلاسی ، بین کلاسی ، آنلاین و درون مدرسه ای)
• مدیریت کلاس بندی دانش آموزان
• مدیریت برنامه ریزی درسی و آموزشی
• بخشی برای نظارت بر ساعات مطالعه دانش آموزان
• طرح درس معلمان
• نظارت بر عملکرد معلم ها
• مدیریت تکالیف دانش آموزان
• دفتر کلاسی الکترونیکی به منظور استفاده معلم ها در کلاس
• حل تمرین و محتوای کمک آموزشی برای دانش آموزان
• استفاده از محتوای آموزشی تولید شده در موضوعات مختلف
• امکاناتی جهت تولید محتوای آموزشی جدید توسط معلم ها یا دانش آموزان
اجرا و مدیریت بخش های مختلف مدرسه
منظور از کادر اجرایی مدرسه، مدیریت ، معاونت ها ، مدیر مالی ، مسئول پرورشی و سایر پرسنل مدرسه می باشد. یک نرم افزار می تواند پوشش مناسب و بزرگی به صورت یکپارچه در اختیار همه این مسئولین قرار دهد. البته درجه استفاده از هر بخش در یک مدرسه نسبت به مدرسه ای دیگر می تواند کاملا متفاوت باشد. بنابراین به طور کلی نمی توان گفت که کدام بخش درجه اهمیت بیشتری دارد. از مهمترین امکاناتی که نرم افزار مدرسه برای کادر اجرایی ارائه می دهد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• کتابخانه مدرسه
• حمل و نقل یا همان سرویس دانش آموزان
• امور مالی مدرسه
• مدیریت محتوای آموزشی مدرسه
• مدیریت مناسبت های مختلف مدرسه و دانش آموزان
• تابلو اعلانات مدرسه
• تغذیه و بوفه دانش آموزان
• نظر سنجی دانش آموزان، اولیا و مربیان
• امور دفتری و اداری و نامه نگاری مدرسه
• صندوق پیام و مکاتبات داخلی مدرسه
• حضور و غیاب دانش آموزان به صورت مکانیزه
• مدیریت مشاوره های تحصیلی و فردی
• مدیریت فرآیندهای گروهی دانش آموزان (مثل انتخابات دانش آموزی و ...)
• وب سایت مدرسه
اطلاع رسانی
امروزه اطلاع رسانی و ارتباطات از اهمیت به سزایی در مدارس برخوردارند. والدین تمایل دارند که ارتباط بیشتری با کادر اجرایی مدرسه داشته باشند و از سوی دیگر، معلمان نیز تمایل دارند ارتباط موثرتری با والدین دانش آموزان و خود دانش آموز ایجاد کنند. اطلاع رسانی و ارتباط سه طرفه بین مدرسه ، اولیا و دانش آموز از راه های مختلفی می تواند کمک شایانی به پیشرفت آموزشی دانش آموز کند. در دنیای امروز سیستم های اطلاع رسانی شیوه های مختلفی دارند. برخی از آنها عبارتند از:
• اطلاع رسانی از طریق وب سایت
• اطلاع رسانی از طریق پیامک
• اطلاع رسانی از طریق نرم افزارهای موبایل
• اطلاع رسانی از طریق تلفن گویا
پلتفرم اجرایی یک نرم افزار مدرسه
در حال حاضر نرم افزارهای مدرسه بر دو بستر در کشورمان تولید می شوند:
• نرم افزارهای تحت سیستم عامل
• نرم افزارهای تحت وب
اگر بخواهیم به صورت کلی نگاهی بر آینده هریک از این بستر ها داشته باشیم، در چند سال آینده پیش بینی می شود که اکثر نرم افزارهای تولید شده تحت وب خواهند شد و نرم افزار های تحت سیستم عامل (ویندوز) در دنیا به مرور کم رنگ تر شوند. اما باید توجه داشت که استفاده از نرم افزارهای تحت وب پیش نیازهایی دارد که ممکن است در همه مناطق در دسترس نباشد. عمده ترین پیش نیاز، دسترسی به ارتباط اینترنت مناسب است. در صورت ضعف این پیش نیازها، کار کردن با نرم افزارسخت خواهد شد و عملا نرم افزار نمی تواند همه قابلیت های خود را ارائه دهد.
در پایان، نرم افزار مناسب برای یک مدرسه، نرم افزاری است که کاربران آن احساس راحتی کنند و زمانی که این نرم افزار در مدرسه حضور پیدا کرد بسیاری از کارهای دستی مدرسه به صورت مکانیزه انجام شود و سرعت عملکرد کادر آموزشی و نظارت در مدرسه بهبود یابد.