اگر برای تفسیر نمرۀ یک دانش آموز آن نمره را با میانه یا میانگین نمرۀ بک گروه مرجع مقایسه کنیم به آن گروه مرجع گروه هنجار می گویند.گروه مرجع از کسانی تشکیل می یابد که به گونه ای شبیه به دانش آموز مورد نظر هستند. بنابراین، فایدۀ هنجار این است که برای قضاوت دربارۀ سطح نسبی عملکرد یک فرد به عنوان معیار به کار می رود.هنجار یابی یکی از مراحل اصلی در استاندارد کردن آزمون های وابسته به هنجار است. در تعیین هنجار برای یک آزمون، باید سوال زیر را مورد توجه قرارداد:
آزمون در مورد چه گروهی به کار خواهد رفت؟
برای مثال اگر آزمون برای اندازه گیری ویژگیهای شخصیتی زنان به کار خواهد رفت، گروه مرجع یا گروه هنجار باید نمونه ای از تمام زنان باشد.یا اگر آزمون برای سنجش آمادگی خواندن کودکان پیش دبستانی به کار خواهد رفت، گروه مرجع باید از کودکان پیش دبستانی که هنوز آموزش خواندن را شروع نکرده اند تشکیل یابد.
هنجارهای مربوط به نمرات معیار موقعیت نسبی یک دانش آموز در یک گروه با نشان دادن فاصلۀ نمرۀ او از میانگین نمرات معلوم می‌شود. نمرات معیار، عملکرد هر دانش آموز را در یک آزمون، بنا بر اختلاف عملکرد او از میانگین گروه، بر حسب واحد انحراف معیار نشان می دهد .
نمرهz آن دسته از نمرات معیار که دارای توزیعی با میانگین صفر و انحراف معیار واحد(1) هستند به نمرات z (نمرات زی) شهرت دارند .
نمره T مجموعه نمرات معیار دیگری که به نمرات T (نمرات تی ) شهرت دارند برای رفع مشکلات نمرات z ابداع شده اند.
منبع: اندازه گیری سنجش و ارزشیابی آموزشی نوشته دکتر علی اکبر سیف